not to show sth

* * *

* * *

1. (= demonstrować) show; pokazać figę show sb one's fist with the thumb put between the index finger and the middle finger (a gesture meaning `it's no use', `no go'); pokazywać fochy fret and fume; pokazać klasę show class; pokazać komuś drzwi (= wyprosić kogoś) show sb the door; pokazać komuś, gdzie (jest) jego miejsce put sb in their place; pokazać komuś, gdzie raki zimują fix sb's wagon; pokazać komuś gest Kozakiewicza give sb two fingers; pokazać komuś język poke l. stick one's tongue out at sb; pokazać komuś plecy take to one's heels; pokazać, na co kogoś stać show l. prove one's mettle; pokazać pazury l. rogi l. zęby show one's teeth; pokazać swoje prawdziwe oblicze show one's true colors.

2. (= informować) show; zegar pokazuje pierwszą clock shows one; barometr pokazuje zmiany w pogodzie barometer shows changes in the weather.

3. (= okazywać, przejawiać) show; nic po sobie nie pokazać keep one's countenance; nie pokazać czegoś po sobie not show sth; pokazać komuś (= dać nauczkę) let sb have it; ja ci jeszcze pokażę! I'll teach you!

1. (= być widocznym, pojawiać się) show up, turn up; (np. na spotkaniu, przyjęciu) put in l. make an appearance; pokazywać się publicznie be in the public eye.

2. (= odwiedzać) come and see ( kogoś sb); nie pokazujecie się ostatnio u nas, dlaczego? you haven't been too regular at our place recently, why's that?

3. (= dać się poznać) show; pokazał się jako dobry przywódca he showed himself to be a good leader; pokazać się z dobrej l. jak najlepszej strony put one's best leg l. foot forward.

- poznać nowe kraje/nowych ludzi to get to know new countries/people

- dobrze kogoś poznać to get to know sb well

- poznała go na tyle dobrze, żeby… she got to know him well enough to…

- poznać obce języki to learn foreign languages

- poznać ojczyste dzieje to learn the history of one’s country

- poznać istotę problemu to find the root of a problem

- poznać prawdę to find the truth

- poznać nędzę/poniżenie to know poverty/humiliation

- od razu można było poznać, że… it was immediately obvious that…

- po jej zachowaniu/westchnieniu poznał, że… he could tell from her behaviour/sigh that…

- nie dawałem po sobie poznać zdenerwowania I tried not to show my anxiety

- niczym nie dawał poznać, że się boi he showed no sign of being scared

- poznać kogoś z daleka to recognize sb at a distance

- od razu cię poznałem I immediately knew it was you

- poznać kogoś po czapce/głosie/chodzie to recognize sb by their hat/voice/walk

- wydawało mi się, że poznaje to miejsce that place seemed familiar (to me)

- to ten facet ze sklepu, poznajesz? that’s the guy from the shop, see?

- udawał, że mnie nie poznaje he pretended he didn’t know me

- ja cię nie poznaję! (zmieniłeś się) what’s happened to you?

- nie poznawała go, taki się zrobił pracowity i odpowiedzialny she didn’t recogrize him, he was so hard-working and responsible

- dał się poznać jako utalentowany aktor/zręczny negocjator he proved himself to be a talented actor/skilled negotiator

- poznać kogoś osobiście to meet sb personally

- swojego przyszłego męża poznała na przyjęciu she met her future husband at a party

- miałem już przyjemność ją poznać I’ve had the pleasure of meeting her

- miło mi było pana/panią poznać it was nice a. a pleasure to meet you

- nowo poznani koledzy new friends

- poznać kogoś z kimś to introduce sb to sb

- poznała ich ze sobą she introduced them

- poznać się z kimś to meet sb

- poznali się na balu they (first) met at a ball

- już się poznaliśmy we’ve already met

- poznajcie się – to moja córka I’d like you to meet my daughter

- musimy się lepiej a. bliżej poznać we have to get to know each other better

- poznać się na żarcie to appreciate a joke

- poznać się na czyichś kłamstwach to see through sb’s lies

- poznali się z daleka they recognized each other from afar

■ poznać głupiego po śmiechu jego przysł. stop laughing, you fool!

- mają dom na wsi they have a. own a house in the country

- miał po ojcu warsztat samochodowy he had a. owned a garage left to him by his father

- nasze muzeum ma dużą kolekcję impresjonistów our museum has (got) a large collection of Impressionist paintings

- mam dla ciebie prezent/tę książkę o kotach I’ve got a present/that book about cats for you

- miał wszystkiego dwie pary butów he only had two pairs of shoes

- ubrała się w to, co miała she put on what she had

- nie mam psa I don’t have a. I haven’t got a dog

- nie mamy ani telewizora, ani pralki we have neither a TV nor a washing machine

- wydawnictwo nie ma funduszy na zatrudnienie specjalisty the publishers can’t afford to employ a specialist

- nie mam nic do jedzenia I’ve got nothing to eat, I don’t have anything to eat

- czy oni mają namiot? have they got a tent?, do they have a tent?

- masz scyzoryk? have you got a penknife?

- czy ma pan bagaż? have you got any luggage?

- czy macie gaz? have you got gas?

- mieć coś przy sobie to have sth on one

- masz przy sobie jakieś drobne? have you got any change on you?

- gdzie masz klucze/moją książkę? what have you done with the keys/my book?

- gdzie masz rower? where’s your bike? pot.

- mieć na coś to have money for sth

- miałem tylko na jedno piwo I only had for one beer

- (on) ma na przyjemności, a nie ma na lekarza he has money to spend on pleasures, but he can’t afford a doctor

- nie miał na nowe buty, a co dopiero na samochód he couldn’t afford a pair of new shoes, let alone a car

- mieć za co coś zrobić to have enough money to do sth, to be able to afford to do sth

- nie mieli za co wyjechać na wakacje they didn’t have enough to go on holiday, they couldn’t afford to go on holiday

- nie mają z czego żyć they don’t have enough to live on

- jak masz na imię? what’s your name?

- mam na imię Maria my name’s Maria

- (on) ma na nazwisko Nowak his (sur)name is Nowak

- mieć coś na sobie to have sth on, to be wearing sth

- miał (na sobie) granatowy garnitur he had a blue suit on, he was wearing a blue suit

- na głowie miała kapelusz, na szyi biały szalik she had a hat on her head and a white scarf round her neck

- nie mieć nic na sobie (być gołym) to have nothing on

- mieć kogoś u siebie (gościć) to have sb staying with one

- od tygodnia mamy u siebie teściów we’ve had my in-laws (staying) with us for the past week

- jeśli Legia wygra, mam u ciebie piwo! you owe me a beer if Legia win(s)

- masz!/macie! (weź/weźcie) here!

- macie kanapki, jedzcie! here’s the sandwiches, eat up! pot.

- masz, włóż to na siebie! here, put this on!

- (a) masz! (zadając razy) take that!

- (a) masz za to, że kłamiesz, a masz, a masz! (and) take that for lying! and that! and that! pot.

- masz za swoje! (dobrze ci tak) serves you right!

- ma za swoje, że jest taki naiwny it serves him right for being so naive

- mamy teraz za swoje dobre serce! that’s the thanks we get for being nice a. for all our kindness!

- masz ci (los) a. masz tobie! blast (it)! pot., damn (it)! pot.

- masz ci los, zapomniałam parasola! blast, I’ve forgotten my umbrella!

- masz go/ją/ich! (wyrażające zaskoczenie) just look at him/her/them!

- masz go, jaki mądrala! look at him, Mr Clever Dick! GB pot.

- mieć dwadzieścia lat to be twenty (years old)

- ile ona ma lat? how old is she?

- mieć dwa metry wzrostu/wysokości to be two metres tall/high

- mieć sześć metrów głębokości/szerokości/długości to be six metres deep/wide/long

- pokój ma sześć metrów na pięć the room is six by five metres

- dom będzie miał siedem pięter the house will be seven storeys high a. will have seven storeys

- kilometr ma tysiąc metrów one kilometre is a thousand metres

- pokój ma dwa okna the room has two windows

- miał niebieskie oczy/siwe włosy he had blue eyes/grey hair

- miała dziurawe buty she had holes in her shoes

- kubek ma wyszczerbiony brzeg the mug’s rim is chipped

- miała męża Włocha/inżyniera her husband was Italian/an engineer

- mieć talent/cierpliwość/odwagę to have talent/patience/courage

- nie mieć talentu/cierpliwości/odwagi to lack talent/patience/courage

- mieć takt/rozsądek to be tactful/sensible

- mieć (swoje) wady i zalety to have one’s good and bad points

- zasłony mają kolor wiśni the curtains are cherry red in colour

- działka ma kształt prostokąta a. prostokątny the allotment is rectangular (in shape)

- jej perfumy miały słodkawy zapach/zapach konwalii her scent was sweet smelling/smelled of lily of the valley

- urodę miała po matce, a talent po ojcu her looks came from her mother and her talent from her father

- za całe umeblowanie pokój miał zdezelowany stół the only piece of furniture in the room was a rickety table

- mieć w sobie coś (być interesującym) to have a certain something

- on ma w sobie coś z dziecka/roztargnionego profesora there is something of the child/the absent-minded professor in a. about him

- nie mieć nic do czegoś to have nothing to do with sth

- jej wyjazd nie ma nic do naszych planów her going away has nothing to do with our plans

- marzenia mają to do siebie, że rzadko się spełniają the thing about dreams is that they rarely come true

- miała to do siebie, że zawsze się spóźniała the thing about her was that she was always late

- mieć gorączkę a. temperaturę to have a. be running a temperature

- mieć 39° gorączki to have a temperature of 39 degrees

- mieć złamaną nogę to have a broken leg

- mieć częste bóle głowy to have frequent headaches

- mieć pragnienie to be thirsty

- mieć dobry apetyt to have a good a. hearty appetite

- mieć wadę a. defekt to have a defect

- mieć gumę pot. (w samochodzie) to have a flat pot.

- mam nadzieję, że… I hope that…

- mieć ochotę coś zrobić to feel like doing sth

- miała ochotę płakać she felt like crying

- mieć przekonanie/pewność, że… to be convinced/sure a. certain that…

- mieć kogoś/czegoś dość a. dosyć to have had enough of sb/sth, to be fed up with sb/sth

- mam tego powyżej uszu a. po dziurki w nosie! pot. I’ve had it up to here! pot.

- mieć coś wypisane w oczach a. na czole a. na twarzy to have sth written all over one’s face

- miała winę wypisaną na twarzy she had guilt written all over her face

- to dziecko nie ma matki/ojca this boy/girl has no mother/father

- ona nie ma rodzeństwa she has no brothers or sisters

- ona będzie miała dziecko she’s going to have a. she’s expecting a baby

- miała z nim dwóch synów she had two sons by him

- miał za żonę piekielnicę his wife was a real she-devil a. spitfire

- nie miał do kogo zwrócić się o pomoc he had no-one to turn to for help

- mieć kogoś przy sobie a. obok siebie a. przy boku to have sb at one’s side

- mieć kogoś/coś na uwadze a. na względzie to have sb/sth in mind, to take sb/sth into consideration

- mieć z kimś porachunki to have a bone to pick with sb

- mieć kogoś/coś przeciwko sobie to have sb/sth against one

- miał przeciwko sobie opinię publiczną public opinion was against him

- mieć przyjemność/zaszczyt coś zrobić książk. to have the pleasure/honour to do a. of doing sth

- miałem zaszczyt poznać pańskich rodziców I had the honour of meeting your parents

- mam przyjemność przedstawić państwu naszego gościa I have the pleasure of introducing our guest

- z kim mam przyjemność? książk. to whom do I have the honour of speaking? książk., także iron.

- mieć coś/nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have something/nothing against sb/sth

- mieć coś do kogoś pot. to have something against sb

- do ciebie nic nie mam I’ve got nothing against you

- mieć coś na kogoś to have the goods a. the dope on sb pot.

- niczego na mnie nie mają they’ve got nothing on me pot.

- mam z nią do pomówienia a. pogadania I need to have a (serious) talk with her

- mieć kogoś nad sobą to have sb above one

- kierownik ma nad sobą dyrektora, a dyrektor – zarząd the manager answers to the director and the director answers to the board

- mieć kogoś pod sobą to be in charge of sb

- (ona) ma pod sobą dwudziestu pracowników she’s in charge of a staff of twenty

- kapral miał pod sobą dziesięciu żołnierzy the corporal had ten men under his command a. under him

- mieć kogoś za sobą (być popieranym) to have sb behind one, to have sb’s backing

- mieli za sobą większość the majority was a. were behind them, they had the majority behind them

- mieć kogoś za głupca to take sb for a fool

- ich zachowanie mam za nieco naiwne I consider their behaviour rather naive

- za kogo pan mnie ma! who do you take me for!, who do you think I am!

- mieć w kimś rywala/sojusznika to have a rival/an ally in sb

- mieć kogoś pot. (być związanym z kimś) to have somebody, to be involved with somebody

- chwalił się, że miał je wszystkie pot. (odbył stosunek) he boasted of having had them all pot.

- płacą tak dużo, że mogą mieć każdego they pay so much they can take on a. hire anyone they like

- mam dobrą komunikację do pracy I’ve got good connections to work

- centrum miasta ma dobrą komunikację z przedmieściami there are good connections from the city centre to the suburbs

- mieć słuszność a. rację to be right

- mieć ciepło/przytulnie to be warm/cosy

- owinęła dziecko szalem, żeby miało ciepło she put a scarf round the baby to keep him/her warm

- mam daleko/blisko do szkoły I have a long way/I don’t have far to go to school

- ty to masz dobrze, nie musisz wstawać o siódmej it’s alright for you, you don’t have to get up at seven (a.m.)

- mieliśmy tu wczoraj burzę/śnieżycę we had a storm/snowstorm here yesterday

- mamy dziś słoneczną pogodę it’s sunny today

- mam dziś kiepski dzień I’m having one of those days (today)

- kłopotów z nim miałam co niemiara I’ve had no end of trouble with him

- co ja z tobą mam? what am I to do with you?

- jest całkiem młoda, chciałaby jeszcze mieć coś z życia she’s still very young, she’d like to get something out of life pot.

- (on) haruje od świtu do nocy i co z tego ma? he slaves away from morning to night, and what does he have to show for it?

- miał przed sobą kilka godzin marszu he had several hours of walking ahead of a. in front of him

- miała przed sobą trudną rozmowę z szefem she had a difficult conversation with the boss ahead of her

- mieć przed sobą przyszłość to have a (bright) future ahead of a. before one

- miał przed sobą karierę he had a brilliant career ahead of a. in front of him

- mieć coś za a. poza sobą to have sth behind one

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- mam już to wszystko za sobą all that is behind me now

- mam co robić, nie nudzę się I’ve got things to do, I don’t sit around

- nie mieć gdzie mieszkać/spać to have nowhere to live/sleep

- nie mam gdzie przenocować I have nowhere to spend the night

- nie mieć kiedy spać/jeść/odpocząć to not have time to sleep/eat/relax

- nie mają kiedy w ścianach wiercić, tylko w niedzielę! of course, they have to drill holes in the wall on a Sunday!

- mieć czas to have time (coś zrobić to do sth)

- nie miałem czasu zająć się twoją sprawą I didn’t have time to deal with your problem

- na napisanie wypracowania macie godzinę you have an hour to write the essay

- nie miałeś mi tu kogo przyprowadzić!? why did you have to bring him/her/them here (of all people)?!

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia (dużo/mało wiedzieć) to have something/nothing to say (na temat kogoś/czegoś about sb/sth)

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia a. gadania pot. (o decydującym głosie) to have a say/no say

- ona nie ma w tej sprawie nic do powiedzenia a. gadania she has no say in the matter

- nie mamy już sobie nic więcej do powiedzenia we’ve got nothing more to say to each other

- mieć zły/dobry czas Sport to have a poor/good a. fast time

- mieć pierwsze/dziesiąte miejsce Sport to come first/tenth, to be in first/tenth place

- mam z nią wielką wygodę, sprząta, robi mi zakupy she’s a great help to me: she cleans and does my shopping

- nie masz co narzekać you’ve got nothing to complain about

- nie masz co się denerwować there’s no reason (for you) to get upset

- nie masz czego a. co żałować, film był kiepski you didn’t miss much: the film was hopeless

- w domu nie masz co się pokazywać you’d better not show your face at home pot.

- (on) ma teraz naradę ze swym zastępcą he’s in conference at the moment with his deputy

- mieć sprawę a. proces to be on trial (o coś/o zrobienie czegoś for sth/for doing sth)

- ma sprawę a. proces o zabójstwo/spowodowanie wypadku samochodowego he’s on trial for murder/causing a car accident

- mieć studia a. wyższe wykształcenie to have completed higher education

- mój ojciec miał tylko cztery klasy my father only did four years at school

- miał już zawód i mógł rozpocząć samodzielne życie he’d completed his training and could now start his own life

- miał dwa fakultety he had graduated in two subjects

- mamy drugi tydzień zimy it’s the second week of winter

- którego dziś mamy? what’s the date today?

- mamy dziś pierwszy stycznia/poniedziałek it’s January the 1st/Monday today

- którą masz godzinę? what time do you make it? pot.; what’s the time by your watch?

- mieć kogoś/coś po prawej/lewej stronie to have sb/sth on one’s right/left

- miał przed/za sobą dwóch strażników he had a. there were two guards in front of him/behind him

- masz to zrobić natychmiast! you’re to do it right now!

- co mam zrobić/jej powiedzieć? what am I (supposed) to do/tell her?

- po co się mam wysilać? why should I bother?, why should I make the effort?

- masz tego nikomu nie powtarzać! (and) don’t go repeating a. telling it to anyone!

- i ja mam w to uwierzyć? and you/they want me to a. I’m supposed to believe that?

- mieć coś do zrobienia to have sth to do

- ma obowiązek do spełnienia s/he has a duty to perform

- mam sprawę do załatwienia I’ve got something to sort out

- mamy zaległości do odrobienia we’ve got a backlog of work to catch up on

- miano zburzyć ich dom their house was to be demolished

- samolot miał wylądować w Warszawie, ale… the plane was supposed to land a. have landed in Warsaw, but…

- podobno jutro ma być ładna pogoda it’s supposed to be good a. nice weather tomorrow

- w pozostałej części kraju ma nadal padać in the rest of the country continuing rain is expected

- miała umrzeć w nędzy w wieku czterdziestu lat she was to die in poverty at the age of forty

- przyszłość miała pokazać, że się myli subsequent events were to prove him/her wrong

- jak się miało okazać as things a. it turned out; as it transpired książk.

- i co ja mam z tobą zrobić? what am I (supposed) to do with you?

- jeśli mielibyśmy się nie zobaczyć przed twoim wyjazdem, baw się dobrze in case we don’t see each other before you leave, have a good time

- niech się stanie, co się ma stać let things happen as they will

- właśnie miałem wyjść, kiedy zadzwonił telefon I was just about to leave a. just on the point of leaving when the phone rang

- właśnie miałam powiedzieć to samo I was just about to a. just going to say the same thing

- czy mam przez to rozumieć, że… am I to understand (by that) that…

- mieć coś do sprzedania/zaproponowania to have sth to sell/propose

- choćby a. żeby nie wiem co się miało stać, (to)… no matter what happens a. might happen…

- choćbym a. żebym miał pęknąć a. trupem paść pot. even if it kills me pot.

- mam już napisaną pracę I’ve already written the essay

- miał ukończone wyższe studia he had been to university/college

- czy macie załatwione bilety? have you booked/got the tickets?

- pieniądze mam dobrze schowane I’ve put the money in a safe place

- mam obiecaną podwyżkę I’ve been promised a rise

- miał przykazane trzymać język za zębami he was a. he’d been told to keep his mouth shut pot.

- ona miałaby mi się podobać? you think I find her attractive?

- miałbyś sumienie to zrobić? could you do (something like) that (with a clear conscience)?

- to ma być hotel czterogwiazdkowy? (z dezaprobatą) and you/they call this a. this is supposed to be a four-star hotel?!

- ten grubas to miałbym być ja!? (z niedowierzaniem) is this/that fatso really me? pot.

- pokazał nam skórę tygrysa, którego miał upolować w Afryce (z powątpiewaniem) he showed us the skin of a tiger, which he is supposed to have killed in Africa

- ciotka wyzdrowiała i ma się dobrze auntie has recovered and is doing well

- jak się mają twoi rodzice? how are your parents?

- jak się masz! (powitanie) how are you?; how’s it going? pot.

- mam się dzisiaj lepiej I feel better today

- sprawy mają się nieźle things are working out (quite) well

- jak się rzeczy mają? how do things stand?

- rzecz ma się tak, że… the thing is that…

- jak te dwie wersje mają się do siebie? how do the two versions compare?

- jak to się ma jedno do drugiego? how do the two compare?

- teoria nijak się miała do praktyki the theory was (completely) divorced from practice

- A tak się ma do B, jak C do D a. A i B tak się mają do siebie, jak C i D A is to B like C is to D

- mieli się do siebie jak dzień do nocy they were like chalk and cheese

- mieć się za artystę/człowieka honoru to consider oneself (to be) an artist/a man of honour

- (on) ma się za Bóg wie co pot. he thinks he’s God (almighty) pot.

- miała się za bliską śmierci she thought she was about to a. going to die

- miało się a. dzień miał się ku zachodowi it was getting towards sunset

- sytuacja ma się ku lepszemu the situation is looking better

- ma się na deszcz it looks like rain

- miało się na burzę a storm was brewing, there was thunder in the air

- wiedzieć, jak się rzeczy mają to know how things stand a. are

- winien i ma debit and credit

- zapisać coś po stronie „ma” to enter sth on the credit side

- (już) mam! mieszkaliśmy na tej samej ulicy! I’ve got it! we used to live in the same street!

- mam cię! a. tu cię mam! (złapałem cię, przyłapałem cię) I’ve got you!; got you! pot.

- mam cię, już mi nie uciekniesz! got you, you won’t get away now!

■ ma się rozumieć a. wiedzieć! it a. that goes without saying!

- ma się rozumieć, że przyjdę of course I’ll come

- mieć głowę a. łebpot. (na karku a. nie od parady) to have a good head on one’s shoulders

- on to ma łeb! he’s no fool!

- mieć głowę do interesów to have a good head for business

- nie mam teraz do tego głowy I don’t want to think about it/that now

- mieć kogoś/coś w nosiepot. a. gdzieśeuf. a. w głębokim poważaniueuf. to not care a damn about sb/sth pot.; to not give a monkey’s about sb/sth pot., euf.

- mam to wszystko gdzieś! pot. to hell with it all! pot.

- mieć kogoś/coś w dupie wulg. to not give a shit a. toss GB about sb/sth wulg.

- sie masz! pot. (powitanie) hi! pot.

- radio nie działało, chociaż baterie były dobre the radio wasn’t working even though the batteries were still good

- mieć dobre zdrowie a. cieszyć się dobrym zdrowiem to be healthy a. in good health

- to dobry środek na przeziębienie it’s a good remedy for colds

- pochodzić z dobrej rodziny a. z dobrego domu to come from a good family

- dobre dziecko a good a. well-behaved child

- dobre maniery a. obyczaje good manners

- liczą się dobre maniery good manners count

- ze względu na dobre obyczaje sprawie nie nadano rozgłosu to spare (any) embarrassment the case was hushed up

- w dobrym stylu in good style

- przynoszenie gospodyni kwiatów wciąż jest w dobrym stylu a. tonie it’s still good form to give the hostess flowers

- dobry gust a. smak good taste

- w dobrym guście [ubiór, makijaż, wnętrze] in good taste

- zmierzać ku dobremu to be going a. heading in the right direction

- wszystkiego dobrego all the best

- wszystkiego najlepszego best wishes

- wszystkiego najlepszego z okazji a. w dniu urodzin Happy Birthday!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji świąt (Bożego Narodzenia) Merry a. Happy Christmas!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji Nowego Roku Happy New Year!

- surowe warzywa i owoce są dobre dla zdrowia raw fruit and vegetables are good for your health

- zrobić coś dobrego dla kogoś to do sb a good turn

- zmiana na lepsze a change for the better

- zmienić się na lepsze to change for the better

- nie martw się, teraz wszystko zmieni się na lepsze don’t worry, everything will get better a. improve from now on

- wyjść komuś/czemuś na dobre to do sb/sth good

- nie okazywał strachu, co zwykle wychodziło mu na dobre he never showed any fear, which usually paid off

- zmiana pracy nie wyszła mu na dobre changing jobs didn’t do him any good

- nic dobrego z tego nie wyjdzie a. nie będzie no good will come (out) of it

- nie wróżyć nic dobrego to not augur well

- mina ojca nie wróżyła nic dobrego the expression on father’s face didn’t augur well

- nie wróżył sobie nic dobrego po tej rozmowie he didn’t expect anything good to come out of the talk

- w najlepszym razie a. wypadku at best

- wełna/drewno w dobrym/najlepszym gatunku the good/best quality wool/timber

- dobry gatunek wina good wine

- to nie jest dobry/najlepszy moment it’s not a good time/the most suitable moment

- jest teraz dobry czas na żniwa this is a good time for the harvest

- każdy pretekst jest dobry any excuse will do

- może to będzie dobre zamiast młotka? maybe this will do instead of a hammer?

- gorączka spadła, to dobry znak his/her temperature’s gone down, that’s a good sign

- dobre chęci a. zamiary good intentions

- mimo najlepszych chęci, nie udało mi się tego zrobić try as I might, I couldn’t do it

- mieć dobre serce to be kind-hearted

- był dobry dla zwierząt he was good to animals

- bądź tak dobry i podaj mi książkę would you (be so kind as to) pass me that book?

- zasługiwać na lepsze traktowanie to deserve better (treatment)

- dobrym traktowaniem zdobędziesz ich zaufanie you’ll gain their confidence by treating them well

- radzę ci po dobremu – oddaj pieniądze I’m telling you for your own good – give back the money

- poszukać sobie lepszego fachu to look for a better trade a. profession

- dobry lekarz/nauczyciel a good doctor/teacher

- być dobrym z francuskiego to be good at French

- być lepszym z matematyki niż z historii to be better at maths than history

- być dobrym w tenisie/siatkówce to be good at tennis/volleyball

- być dobrym w swoim fachu to be good at one’s job a. trade

- dobre oceny good marks

- cieszyć się dobrą sławą to have a good reputation

- przedstawić a. ukazać kogoś/coś w dobrym/w najlepszym świetle to show a. present sb/sth in the best light

- znać swoje dobre strony to know one’s strengths

- dać się poznać od dobrej/najlepszej strony to reveal a. show one’s good side/one’s finest qualities

- ta tenisistka ma dobre notowania this tennis player has a high rating

- mam ochotę na coś dobrego I feel like something (really) tasty

- ocena dobra/bardzo dobra B/A

- dyplom z oceną bardzo dobrą a first class degree

- czekał na nią dobrą godzinę he waited for her for a good hour

- schudł dobre pięć kilo he’s lost a good five kilos

- świat nie dzieli się na dobrych i złych the world isn’t just made up of the good and the bad

- tłumaczyć komuś coś jak komu dobremu pot. to explain sth to sb very patiently

- tłumaczyłam jak komu dobremu, a on swoje I explained to him as best (as) I could, but it was no use a. it didn’t make any difference

- bardzo dobry Szkol. grade A

- obraca się teraz w lepszym towarzystwie he keeps better company nowadays

- lepszy z niego cwaniak he’s a real sly one a. real crafty bugger pot.

- zakochał się w niej na dobre he really fell for her

- zachmurzyło się a. niebo zachmurzyło się na dobre it’s really clouded over

- rozpadało się na dobre it’s really coming down

- zacząć się bawić w najlepsze to get into the swing of things

- kłamać w najlepsze to lie through one’s teeth

- dobra, dobra, nie wciskaj kitu yeah, yeah, tell it to the marines pot.

- dobra nasza a. dobra jest good for us

■ na dobre i na złe Relig. for better and for worse

- być z kimś na dobre i na złe to stick with sb through thick and thin

- dobre a. dobry sobie! iron. that’s a good one, I like that!

- dość tego dobrego! pot. that’s enough (of that)

- nic dobrego good-for-nothing

- być już dobrym a. pod dobrą datą pot. to be well oiled pot., to be far gone pot.

- iść a. walczyć z kimś o lepsze to compete a. vie with sb

- być w najlepszych rękach to be well looked after

- przenieść się do lepszego świata książk. to go the way of all flesh książk.

- dobremu wszędzie dobrze przysł. a good man is always a happy man

- lepsze jest wrogiem dobrego przysł. the best is the enemy of the good przysł.

- wszystko dobre, co się dobrze kończy przysł. all’s well that ends well przysł.

* * *

( ocena) ≈B

* * *

lepszy

1. (= wysokiej jakości, prawidłowy, pozytywny, sprawny, smaczny, skuteczny, korzystny) good; (= uprzejmy) good, kind ( dla kogoś to sb).

2. dobra godzina a good hour, the better part of an hour, at least an hour; nie było go dobrą godzinę he was out for at least an hour.

3. ( w zwrotach grzecznościowych) bądź tak dobry i... be so good l. kind and..., be a dear and...; dzień dobry! good morning!; dobry wieczór! good evening!; (życzę ci) wszystkiego dobrego l. najlepszego (I wish you) all the best.

4. ( w innych zwrotach) brać l. przyjmować coś za dobrą monetę take sth at face value; być dobrej myśli hope for the best; (być) na dobrej drodze (do czegoś) (be) on the royal road (to sth); być pod dobrą opieką be in good hands, be well taken care of; być z kimś w dobrej komitywie be well in with sb; (być) w dobrych rękach (be) in safe hands; dać komuś dobrą nauczkę teach sb a lesson; dobra opinia good opinion, reputability; dobra partia ( do małżeństwa) good catch; dobra robota fine job; dobra strona good point, strength, advantage ( czegoś of sth); dobra wola goodwill; dobra wróżba good l. happy omen, good sign; dobra wróżka fairy godmother; dobre imię good name, reputability, respectability; dobre maniery l. obyczaje good l. proper manners, social graces; dobry humor l. nastrój good humor, good l. high spirits; dobry interes good deal; dobry obyczaj good custom; dobry omen good l. happy omen; dobry znak good sign; Dobry Pasterz rel. the Good Shepherd; dobrymi chęciami piekło wybrukowane the road to hell is paved with good intentions; dostać dobrą nauczkę learn a lesson; dostać się w dobre ręce end up in good hands; gest dobrej woli goodwill gesture; mieć dobrą prasę have a good press; mieć/utrzymywać dobrą kondycję be/keep l. stay fit, be/keep l. stay in good shape; mieć dobre oko (do czegoś) have a good eye (for sth); mieć dobre oczy have good l. strong eyes; mieć dobrego nosa (do czegoś) have a good nose (for sth); na dobrą sprawę come to think of it, in fact; na dobre for good; na dobre i na złe for better or (for) worse; na frasunek dobry trunek przest. today's wine I drink today, tomorrow's sorrow I bear tomorrow; he that loves wine wants no woes; nic dobrego (z tego nie wyjdzie l. będzie) nothing good (will come out of this); przedstawiać kogoś/coś w dobrym świetle show sb/sth in a good l. favorable light; stare dobre czasy good old days; urodzić się pod dobrą gwiazdą be born under a lucky star; w dobrej wierze in good faith; wykazać się dobrą wolą show goodwill; zrobić dobre wrażenie make a good impression.

szkoln. ( ocena) B; dobry plus l. z plusem B plus, B+; bardzo dobry A.

- po śniadaniu/pracy/wojnie after breakfast/work/the war

- po chwili after a bit a. moment

- po godzinie/dwóch latach an hour/two years later, after an hour/two years

- po dwuletnim pobycie w więzieniu after two years in prison

- po południu in the afternoon

- pięć/kwadrans po czwartej five/a quarter past four

- wróciła po dwunastej she came back after twelve

- po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w szkole after a. on graduating he began working at a school

- zdrzemnął się po wyjściu gości he nodded off after the guests had left pot.

- po pięćdziesiątce musisz zacząć dbać o siebie when you’re over fifty you need to take care of yourself

- po czym and then, after which

- oprowadził mnie po starym mieście, po czym zaprosił na piwo he showed me around the Old Town and then invited me for a beer

- po czasie late

- oddał referat pięć dni po czasie he handed in his paper five days late

- po całym mieście/kraju/domu all over (the) town/the country/the house

- po całej Europie all over Europe, throughout the whole of Europe

- ubrania porozrzucane po pokoju clothes flung all over a. scattered around the room

- porozlewać wodę po podłodze to spill water all over the floor

- biegać po sklepach to run round the shops pot.

- chodzić po korytarzu/pokoju to walk up and down the corridor/around the room

- chodzić po lesie/górach to walk in the forest/mountains

- oprowadzić kogoś po zamku to show sb around a castle

- szukać czegoś po encyklopediach to look a. hunt through encyclopedias for sth

- szepczą o tym po kawiarniach tongues are beginning to wag (about it)

- chodzić po piasku/trawie to walk on sand/grass

- poruszać się po szynach to move (along) on rails

- jechać na rowerze po szosie/ścieżce to cycle along a. on a road/path

- ślizgać się po zamarzniętym jeziorze to skate on a frozen lake

- bębnić palcami po stole to drum one’s fingers on the table

- wchodzić/schodzić po schodach to walk up/down the stairs

- zjeżdżać po poręczy to slide down the banisters

- zupa ściekała mu po brodzie the soup was dripping down his chin

- poruszać się po linii prostej to move in a straight line

- przechodzić przez jezdnię po pasach to cross the road at a zebra crossing

- głaskać kogoś po włosach/policzku to stroke sb’s hair/cheek

- całować kogoś po rękach to kiss sb’s hands

- pokrzywy parzyły go po nogach nettles were stinging his legs

- po tej/drugiej stronie ulicy on this/on the other side of the street

- po prawej stronie drogi to the right of the road

- po obu stronach kartki on both sides of the paper

- kawałek chleba posmarowany po wierzchu dżemem a piece of bread with jam spread on top

- placek przypalony po brzegach a pie burnt along the edges

- po szyję/czubek głowy up to the neck/the top of one’s head

- silne wiatry od Bałkanów po Skandynawię strong winds from the Balkans up to Scandinavia

- wody było po kolana the water was knee-deep

- talerz pełen po brzegi a plate full to the brim

- od średniowiecza po schyłek Oświecenia from the Middle Ages up to a. until the end of the Enlightenment

- od profesora po sekretarkę from the professor down to the secretary

- była w naszym domu pierwszą osobą po ojcu she was the second most important person in our home after father

- miał piąty po zwycięzcy czas na mecie he had the fifth best time (after the winner)

- jeden po drugim one after the other a. another

- przesłuchiwał taśmę po taśmie he listened to one tape after another

- krok po kroku step by step

- dzień po dniu day after day; day in, day out

- odziedziczyć coś po kimś to inherit sth from sb

- objąć stanowisko po kimś to take over sb’s position, to succeed sb

- objął tron po wuju he succeeded his uncle to a. on the throne

- dom miał po dziadku he inherited the house from his grandfather

- po matce miała talent muzyczny she had inherited her mother’s musical talent

- prowadził po ojcu sklep mięsny he ran a butcher’s shop inherited from his father

- nosić imię po dziadku to be named after one’s grandfather

- rozpaczać po kimś to grieve over a. for sb

- płakać po kimś to mourn sb

- obiecywać sobie coś a. oczekiwać czegoś po kimś/czymś to expect sth from sb/sth

- nie obiecuj sobie po nim zbyt wiele don’t expect too much from him

- czego oczekujesz po tym zebraniu? what are you expecting from the meeting?

- butelka po mleku/piwie a milk/beer bottle

- pusty worek po ziemniakach an empty potato sack

- poznać kogoś po głosie/ruchach to recognize sb by their voice/movements

- po czym go poznałeś? how did you recognize him?

- widać po twoich oczach, że jesteś zmęczona I can see a. tell by your eyes that you’re tired

- sądząc po akcencie, (on) pochodzi z Dublina judging by a. from his accent, he comes from Dublin

- stać w kolejce po mięso to stand in the meat queue, to queue up for meat

- zadzwonić po lekarza/taksówkę to phone for the doctor/a taxi

- poszła do sklepu po chleb she went to the shop for some bread

- poszedł po wnuczkę he went to collect his granddaughter

- zatelefonowała do niego po radę she called him to ask for some advice

- przyszedłem tu tylko po to, żeby wyjaśnić całą sprawę I just came here to explain the whole thing a. business pot.

- nie po to przez pięć lat studiowałam prawo, żeby pracować jako kelnerka I didn’t study law for five years (in order) to work as a waitress

- co a. cóż ci po pękniętej filiżance? what do you need a cracked cup for?

- nic mi po takich radach what’s the use of advice like that?

- nic tu po mnie I’m not needed here; I may as well go a. be off pot

- po co what for?, why?

- po cóż whatever for?

- po co ci nóż? what do you need a knife for?

- nie wiem, po co tu przyszła I don’t know what she came here for a. why she came here

- po parę razy dziennie several times a day

- trzy pliki po sto banknotów (każdy) three bundles of a hundred banknotes each

- po 2 złote za sztukę (at) 2 zlotys each a. apiece

- po 5 złotych za kilo (at) 5 zlotys a a. per kilo

- po ile? a. po czemu? przest. how much?

- po ile te pomidory? how much are these tomatoes?

- wchodziły po jednej they entered one by one a. one at a time

- podchodzić do stołu po dwóch/trzech to come up to a. approach the table in twos/threes

- po trochu bit by bit, little by little

- zapłaciliśmy po dziesięć złotych we paid ten zlotys each

- dostali po dwa jabłka they each got two apples

- każde dziecko dostało po zabawce each child a. each of the children got a toy

- Adam i Robert wygrali po książce Adam and Robert each won a book

- zrób to po swojemu do it your own way

- czy mówisz po litewsku/włosku? can you speak Lithuanian/Italian?

- powiedz to po angielsku say it in English

■ po temu (stosowny) for it

- to nie miejsce i czas po temu this is not the (right) time or place for it

- powiem jej, kiedy nadarzy się po temu okazja I’ll tell her when I get the chance a. opportunity

- mam po temu powody I have my reasons

- miała wszelkie warunki po temu, żeby być dobrą aktorką she had all the makings of a good actress

* * *

abbr ( SZKOL: = Przysposobienie Obronne)

* * *

+ Loc.

1. ( czas) after; past; dziesięć po trzeciej ten past l. after three; już po wszystkim it's all over now; mądry Polak po szkodzie everybody's got 20/20 hindsight, (it's easy to be) wise after the event; po chwili after a while, a moment later; po lecie przychodzi jesień summer is followed by fall l. autumn; po kilku latach after a few years, (a) few years later; po śniadaniu after breakfast; po zmroku after dark; przyjadę po świętach I'll come after Christmas.

2. ( kolejność) after; jeden po drugim one after another.

3. ( pochodzenie) from, of; butelka po winie (empty) wine bottle; garnek po mleku dirty milk pot; puszka po rybach empty fish can; rzeczy po kimś hand-me-downs.

4. (= na podstawie) by; nie dać czegoś znać po sobie not let sth show; rozpoznać kogoś po akcencie/głosie recognize l. tell sb by his l. her accent/voice.

5. ( dziedziczenie) after, from; dostała imię po babce she was named after her grandmother; głos mam po ojcu I get my voice from my father; objąć stanowisko po kimś take over from sb; spadek po wujku inheritance from one's uncle.

6. ( hierarchia) after, next to; najważniejszy po prezydencie next to president; pierwszy po Bogu next to God; po Mickiewiczu after Mickiewicz.

7. (przestrzeń, powierzchnia) in, around, on, over, along; całować kogoś po policzkach/rękach kiss sb's cheeks/hand; chodzić po linie walk on a rope; dreszcz przebiegł mi po plecach chill ran down my spine; głaskać kogoś po włosach stroke sb's hair; po drugiej stronie on the other side; po kładce over the footbridge; po korytarzu in l. along the corridor; po kraju around the country; po lesie/górach in the forest/mountains; po linii prostej in a straight line; po niebie in the sky; po mieście around the city; po okolicy around the neighborhood; po pokoju around the room; po trawie on grass; schodzić po schodach/drabinie go down the stairs/ladder; wchodzić po schodach/drabinie go up the stairs/ladder; wędrować po górach walk l. hike the mountains.

8. ( rozciągłość w przestrzeni) around, round; chodzić po ludziach go from door to door; przesiadywać po kawiarniach sit around in cafes; jeździć po sanatoriach go from one sanatorium to another; włóczyć się po sądach drag o.s. from court to court.

9. ( rozciągłość w czasie) to, till, until; pisać po całych dniach write for days on end; ślęczeć po nocach sit up late.

10. ( systematyczność) by; po kawałku piece by piece, bit by bit; po trochu bit by bit; little by little.

11. + Acc. ( zasięg) (up) to; stać w wodzie po kolana stand knee-deep in water; kufel wypełniony po brzegi beer mug full to the brim; uśmiać się po pachy laugh one's head off.

12. + Acc. ( kres) till, until, to; aż po wszystkie czasy przest. till l. to the end of time; po dziś dzień przest. to this day.

13. + Acc. ( cel) for; przyjść po poradę come for advice; dzwonić po lekarza call a doctor; sięgać po poradnik reach for a handbook; po co? what for?; po co to robisz? what are you doing this for?; nie pójdę tam, bo i po co? I'm not going there, what's the use?; po co o tym myślisz? what's the use of thinking about it?; nie wiem, po co to zrobiłem I don't know what I did it for; licho wie po co god knows why; po co ta mowa? pot. save your breath; po jakie licho l. kiego grzyba? pot. what the heck l. hell for?

14. + Acc. (okeślona, powtarzająca się ilość, liczba) a, per; po trzy złote za kilogram three zloty a kilo; po pięć sztuk w paczce five items per pack.

15. + Acc. ( wyliczanie) po pierwsze firstly; po trzecie thirdly; po wtóre l. drugie secondly.

16. + Dat. ( sposób) in; po angielsku/polsku in English/Polish; po bożemu in a godly fashion; po cichu silently; po góralsku highlanders' fashion; po koleżeńsku friendly; po ludzku humanely; po mistrzowsku in a masterly way; po nowemu in a new way; po ojcowsku like a father; po pijanemu when drunk; po prostu just like that; po staremu in the (same) old way; posuwać się po omacku grope in the dark.

* * *

1. (narząd; fragment piersi; natura człowieka; siedlisko uczuć; wyobrażenie serca, rysunek; odwaga; środek czegoś) heart; bratnie serce a person after one's own heart; Serce Jezusowe kośc. the Sacred Heart; serce miasta the heart of the city; sztuczne serce med. artificial heart; waleczne serce brave heart; ( osoba) a heart of oak; niewydolność serca pat. heart l. cardiac failure; zawał serca l. mięśnia sercowego pat. coronary thrombosis; pot. coronary, heart attack; zatrzymanie akcji serca pat. cardiac arrest; bicie serca heartbeat; dama serca ladylove; dobroć serca kind-heartedness, the milk of human kindness; linia serca ( na dłoni) heartline; operacja na otwartym sercu chir. open-heart surgery; przeszczep serca chir. heart transplant; przyjaciel od serca bosom friend; rozmowa od serca heart-to-heart talk; bez serca ( o osobie) heartless; całym sercem l. z całego serca whole-heartedly, with all one's heart and soul; chować w sercu urazę do kogoś bear a grudge against sb; chwytać za serce tear at sb's heart; co w sercu, to na języku what the heart thinks, the mouth speaks; co z oczu, to i z serca out of sight, out of mind; człowiek wielkiego serca a person of great heart; czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal what the eye sees not, the heart craves not; drogi memu sercu dear to my heart; iść l. pójść za głosem serca let one's heart rule one's head; kamień spadł mi z serca that's a load l. weight off my chest l. mind; leżeć komuś na sercu (o problemie, sprawie) press heavily on sb's mind; ( o winie) lie heavy on sb; mieć dobre serce be kind-hearted, have one's heart in the right place; mieć do czegoś serce have one's heart in sth, have the heart to do sth; nie miałem serca mu o tym powiedzieć I didn't have the heart to tell him about it; wiesz, jakoś nie mam do tego serca (= nie mam na to ochoty) you know, I just don't have my heart in it; mieć miękkie serce be soft-hearted; mieć miękkie serce dla kogoś be an easy touch for sb, have a soft spot for sb; mieć problemy z sercem have a heart condition; mieć serce na dłoni wear one's heart on l. upon one's sleeve; mieć serce z kamienia have a heart of stone l. flint; mieć złote serce have a heart of gold; miejże serce! (= okaż dobroć) have a heart!, show mercy!; nie mieć Boga w sercu be heartless; oddać komuś swe serce (= zakochać się) give l. lose one's heart to sb; od serca l. z serca płynące (np. o życzeniach) from the bottom of one's heart, heart-felt; okazać komuś serce show kindness to sb; otworzyć l. obnażyć przed kimś serce open l. bare one's heart to sb; podbić czyjeś serce win sb's heart; przyjąć kogoś z otwartym sercem give sb a heart-felt welcome; przypadł mi do serca I got to like him; radować czyjeś serce gladden one's heart; radujący serce (widok, historia) heartwarming; ranić czyjeś serce make sb's heart ache; rozdzierać komuś serce rend one's heart, tear one's heart out; rozpierać komuś serce ( o uczuciu) fill one's heart; serce mi krwawi (z jej powodu) my heart is bleeding (for her); serce się kraje my heart breaks l. bleeds; serce mi się wyrywa my heart is willing; serce mi stanęło (ze strachu, podniecenia) my heart missed l. skipped a beat; serce mi zmiękło (z litości) my heart melted (with pity); serce nie sługa the heart wants what it wants; serce podchodzi mi do gardła I've got my heart in my mouth l. throat; serce zabiło mi mocniej l. skoczyło (z radości) my heart leapt (with joy); serce zaczęło mi bić szybciej my heart quickened; sercem jestem z tobą my heart goes out to you; skraść komuś serce steal one's heart; sprawić, że serce komuś szybciej zabije stir sb's blood; to balsam na moje serce it warms the cockles of my heart; to mi szkodzi na serce it's bad for my heart; w głębi serca ( być kimś) at heart; (myśleć, czuć) deep in one's heart, in one's heart of hearts; wkładać w coś dużo serca put one's heart to sth; wziąć sobie coś do serca take sth to heart; z biciem serca with a beating l. pounding heart; z całego serca with all one's heart; (= entuzjastycznie) with heart and hand; ( kochać kogoś) heart and soul; z bólem serca reluctantly; z ciężkim/lekkim sercem with a heavy/light heart; zrobiłem to z ciężkim sercem ( niechętnie) it went very much against the grain with me; z dobrego serca out of the goodness of one's heart; z głębi serca from the bottom of one's heart; złamać komuś serce break sb's heart; z ręką na sercu hand on heart; z ręką na sercu, nie wiem cross my heart, I don't know; żywiej zabiło mi serce my pulse quickened.

2. ( dzwonu) tongue, clapper.

* * *

mam masz, miej

1. (oznacza posiadanie, cechę, związek z czymś l. kimś, władzę nad czymś) have, have got; mieć coś na sobie have sth on; masz dużo pieniędzy/czasu you have l. you've got a lot of money/time; mieć niebieskie oczy have blue eyes; czy masz samochód? do you have a car?; have you got a car?; nie mam przy sobie pieniędzy I have l. I've got no money on me; masz przy sobie paszport? do you have your passport with you?; mam pomysł I have an idea; nie mam pojęcia, o czym mówisz I have no idea what you're talking about; mam brata i siostrę I have a brother and a sister; co masz w ręce? what are you holding in your hand?; mieć dużo do zrobienia have a lot to do; mieć coś do powiedzenia have sth to say; mieć coś do dyspozycji have sth at one's disposal; mam sprawę do załatwienia I have some business to do; nie mam na nowy samochód pot. I cannot afford a new car; masz jeszcze pięć minut you still have five minutes; mam teraz wykład I'm lecturing right now; mam gości I am having guests; ona ma kochanka she has a lover.

2. ( w różnych utartych zwrotach) mam już dość I've had enough; mieć kogoś/czegoś po dziurki w nosie be fed up with sb/sth; mieć kogoś po swojej stronie have sb on one's side; mieć coś za sobą have sth over; mieć coś z głowy pot. be rid of sth; czy masz coś przeciwko mnie? do you have something against me?; mieć coś komuś za złe hold sth against sb; mieć z kimś/czymś do czynienia deal with sb/sth; mam z kimś na pieńku pot. have a bone to pick with sb; mieć w czubie pot. be tipsy; mieć fioła l. bzika żart. be crazy, have a bee in one's bonnet; mieć coś w nosie pot. not give a hoot about sth; mieć coś w dupie wulg. not give a shit about sth; ona ma to do siebie, że... it is characteristic of her that...; mieć z kimś dziecko have a child with sb; mam cię w garści I have you on toast; mieć kogoś w kieszeni have sb in one's pocket; mieć głos have the floor; mieć znajomości have connections; mieć kogoś/coś na oku keep an eye on sb/sth; mieć coś na sumieniu have sth on one's conscience; mieć coś na uwadze l. w pamięci bear sth in mind; mieć coś na myśli have sth in mind; co masz na myśli? what do you mean?; mieć czelność coś zrobić have the cheek to do sth; mieć czyste ręce have clean hands; mieć czyste/nieczyste sumienie have a clear/guilty conscience; mieć coś pod ręką have sth at hand; mieć coś w zanadrzu have sth up one's sleeve; mieć szczęście/pecha be lucky/unlucky; nie mieć grosza przy duszy be penniless, be broke.

3. (choroby, dolegliwości) mieć odrę have measles; mieć kaszel have a cough; mieć zakatarzony nos have a running nose.

4. pot. (= uwieść, odbyć stosunek seksualny z) have (sb); czy już ją miałeś? have you had her yet?

5. ( w wykrzyknikach) masz! (= proszę!) here you are!; a masz! take this!; masz za swoje get your desert!; mam cię! I got you!; gotcha!; masz ci los! too bad!

6. (dane osobiste, wymiary itp.) mam na imię Tomasz my name is Thomas; ile masz lat? how old are you?; ona ma siedemnaście lat she's seventeen years old; ta łódź ma pięć metrów długości this boat is five meters long; mam metr osiemdziesiąt wzrostu I am one hundred and eighty centimeters tall; godzina ma sześćdziesiąt minut there are sixty minutes in an hour; pociąg ma dziesięć minut spóźnienia the train is ten minutes late.

7. mieć miejsce happen, occur, take place.

8. ( z przeczeniem i zaimkiem) nie mieć co jeść have nothing to eat; nie mam co ze sobą zrobić I don't know what to do with myself; nie mieć gdzie się podziać have no place to go; nie mieć nic do powiedzenia have nothing to say; nie mieć nic do stracenia have nothing to lose.

9. (z przeczeniem w trzeciej osobie czasu teraźniejszego: oznacza brak l. nieistnienie) jej tu nie ma she isn't here; nie ma tu nikogo there's nobody here; nie ma co płakać there's no need to cry; it's no use crying; nie ma to jak w domu! (there's) no place like home!; nie ma sprawiedliwości na tym świecie there is no justice in this world; nie ma mnie dla nikogo tell everyone I am out; nie ma deszczu there's no rain; it isn't raining; nie ma jej w domu she's not at home; she's out; nie ma sprawy no problem.

10. ( wyraża powinność) be to, be supposed to; co mam teraz zrobić? what am I supposed to do now?; mam wyjechać o czwartej I am to leave at four; to mam być ja? is this supposed to be me?; mam przyjechać czy nie? should I come or not?; czas miał pokazać, że... time was to show that...; co ma wisieć, nie utonie if you're born to be hanged you shall never be drowned.

11. ( wyraża niespełnione oczekiwania) miałem zostać inżynierem I was to have been an engineer.

12. (wyraża spełnienie, ukończenie) mieć coś zrobione have sth done; mam zebrane materiały I have some materials collected.

13. ( wyraża przypuszczenie) miałbym żałować tego? should I regret it?; gdybym miał wybierać... if I were to chose...

1. (= czuć się) be; jak się masz? how are you?; on ostatnio ma się nie najlepiej he hasn't been well lately; masz się teraz z pyszna you have to pay the devil now.

2. ( wyraża stan rzeczy) ma się na deszcz it's going to rain; sprawy tak się mają the things are going like this; this is how the matter stands; dzień ma się ku końcowi the day is drawing to an end.

3. (= uważać się) za kogo ty się masz? who do you think you are?

4. ( w utartych wyrażeniach) mieć się na baczności przed kimś/czymś beware sb/sth; mieć się ku sobie be attracted to each other; ma się rozumieć sure, certainly, of course.

- dla kogoś for sb

- pokój dla dzieci a room for children, a children’s room

- krem do twarzy dla kobiet po czterdziestce a face cream for women over forty

- książki dla dzieci books for children, children’s books

- film dla dorosłych a film for adults, an adult film

- zasiłki dla bezrobotnych unemployment benefits

- zasiłki dla samotnych matek benefits for single mothers

- pomoc dla powodzian aid for flood victims

- kurs dla początkujących/zaawansowanych a beginners’/an advanced course

- przedział dla palących/niepalących a smoking/non-smoking compartment

- „dla panów/pań” (napis na drzwiach toalety) ‘ladies/gentlemen’

- lekarstwo dla mojego ojca some medicine for my father

- dla kogo są te kwiaty? who are these flowers for?

- kupiła prezenty dla całej rodziny she bought presents for the whole family

- przesyłam ukłony dla małżonki książk. please give my regards to your wife

- dla czegoś for sth

- dla pozoru for the sake of appearance

- dla własnego dobra for one’s own good

- zrobić coś dla efektu/wygody/zysku to do sth for effect/for the sake of convenience/for profit

- grać na skrzypcach dla przyjemności to play the violin for (one’s own) pleasure

- wyjść za mąż/ożenić się dla pieniędzy to marry for money

- tupać nogami dla rozgrzewki to stamp one’s feet to get warm

- wypić coś dla ochłody to drink sth to cool off

- wystawa została zorganizowana dla uczczenia stulecia uczelni the exhibition was mounted for the university’s centenary celebrations

- nosić broń dla własnego bezpieczeństwa to carry arms for one’s own safety

- zażywać witamin dla wzmocnienia organizmu to take vitamins to strengthen one’s body

- podziw/szacunek dla kogoś admiration/respect for sb

- sympatia/miłość dla kogoś liking/love for sb

- poparcie dla partii/wniosku support a. backing for a party/motion

- nie ma usprawiedliwienia dla takiego zachowania there’s no excuse for such behaviour

- miły/uprzejmy dla kogoś nice/kind to sb

- przyjemny dla oka/ucha pleasing to the eye/ear

- przyjazny dla środowiska environment-friendly

- szkodliwy dla środowiska/zdrowia harmful a. damaging to the environment/to health

- dla kogoś/czegoś for sb/sth

- podjazd dogodny dla inwalidów/wózków a ramp (convenient) for the handicapped/for prams

- sytuacja korzystna/niekorzystna dla przedsiębiorstwa a favourable/an unfavourable situation for the company

- tragiczna dla obrońców klęska a tragic defeat for the defenders

- charakterystyczny dla kogoś/czegoś characteristic of sb/sth

- to dla niego typowe it’s typical of him

- z typowym a. charakterystycznym dla siebie optymizmem with (his/her) typical a. characteristic optimism

- nie dla kogoś not for sb

- nie dla mnie takie życie that’s no life for me

- gotowanie – to nie dla mnie cooking is not for me a. not my kind of thing

- to nie jest facet dla ciebie this is not the (right) guy for you

- to nie jest praca dla ciebie this is not the/a job for you

- obszar niedostępny dla turystów an area out of bounds GB a. off limits US to tourists

- dźwięki niesłyszalne dla ludzkiego ucha sounds inaudible to the human ear

- myśliwce niewykrywalne dla radaru fighters undetectable by radar

- dla kogoś for a. to sb

- to był dla niej wielki szok it was a great shock to a. for her

- dla mnie nie ma nic piękniejszego od tych wierszy to a. for me there’s nothing more beautiful than those poems

- dla nich liczą się tylko pieniądze for a. with them, money is the only thing that counts

- będzie to dla nich dowód, że mam rację this will show them a. prove to them that I’m right

- (jak) dla mnie ten film był zbyt długi as far as I’m concerned a. for me, the film was too long

- dla kogoś/czegoś for sb/sth

- porzuciła go dla jakiegoś cudzoziemca she dropped him for some foreigner

- poświecić wszystko dla rodziny to sacrifice everything for (the sake of) one’s family

- oddać życie dla ojczyzny to sacrifice one’s life for one’s country

- stracić głowę dla kogoś to lose one’s head over sb

- (ona) kręci filmy dla telewizji she makes films for television

- (on) tłumaczy dla firmy prawniczej he does translations for a law firm

- dla czegoś for a. because of sth

- ryby hodowane dla smacznego mięsa fish bred for their tasty flesh

- rośliny uprawiane dla jadalnych owoców plants grown for their edible fruit

- na dziki polowano dla mięsa wild boar were hunted for their meat

- dla ważnych powodów odłożył spotkanie important considerations caused him to postpone the meeting

* * *

* * *

+ Gen.

1. for; dla mnie/ciebie/ich for me/you/them; dla niej czas się nie liczy for her, time doesn't count; dla frajdy/przyjemności/zysku for fun l. kicks/pleasure/gain; dla twojego l. twego dobra for your own good; dla wspólnego dobra for the common good; dla zasady on principle; kupić/zrobić coś dla kogoś buy/do sth for sb; mieć coś wyłącznie dla siebie keep sth to o.s.; ważny dla sprawy important for the cause.

2. ( tłumaczone przez użycie rzeczownika jako przydawki) domek dla lalek doll house; karma dla psów dog food.

3. ( tłumaczone przez złożenie) klatka dla ptaków birdcage; kładka dla pieszych footbridge; przejście dla pieszych crosswalk; Br. pedestrian crossing.

4. to; być grzecznym l. miłym dla kogoś be nice to sb; grzeczny/życzliwy dla (osób) starszych polite/kind to the elderly; szkodliwy dla zdrowia harmful to your health.

5. (z rzeczownikiem odczasownikowym: tłumaczone bezokolicznikiem z „to”) dla zachowania pozorów to keep up the pretense, Br. to keep up the pretence; dla zatarcia śladów to cover one's tracks.

6. ( tłumaczone przez użycie końcówki dzierżawczej) -s', -'s; książka dla dzieci children's book.

7. ( w utartych zwrotach) dla chcącego nic trudnego where there's a will there's a way; dla każdego coś miłego (there's) something for everyone; nie dla psa kiełbasa! pog. it's too good for the likes of you!

- duch zamordowanego rycerza the ghost of a murdered knight

- historie o duchach ghost stories

- wywoływać duchy to conjure up ghosts a. spirits

- bać się duchów to be frightened of ghosts

- wierzyć w duchy to believe in ghosts a. spirits

- w duchy wierzysz!iron. you must be joking, are you kidding?

- duchy przodków ghosts of ancestors

- dobre/opiekuńcze duchy good/tutelary spirits

- duch Boży Bibl. the spirit of God

- duch nieczysty Bibl. unclean spirit

- zły duch evil spirit także przen.

- on jest twoim złym duchem he’s a bad influence on you

- ubodzy duchem Bibl. the poor in spirit

- oddać ducha (Bogu)książk. to die

- wyzionąć ducha pot. to give up the ghost

- upał był taki, że mało ducha nie wyzionąłem a. że myślałem, że ducha wyzionępot. it was so hot I thought I was going to drop dead a. give up the ghost on the spot pot.

- leżeć bez ducha to lie (as if) lifeless

- paść bez ducha to collapse

- wolny/niespokojny duch a free spirit

- przymioty czyjegoś ducha the attributes of sb’s spirit

- pogoda ducha cheerfulness

- być pokarmem dla ducha to be good for the soul

- w duchu [wierzyć, sądzić, uważać] in one’s heart of hearts

- śmiać się w duchu to laugh up one’s sleeve

- w głębi ducha in one’s heart of hearts

- nieobecny duchem miles away przen.

- młody duchem young at heart

- osoba małego/wielkiego ducha a narrow-minded/a generous-spirited person

- podnieść kogoś na duchu to raise sb’s spirits

- tracić ducha a. upadać na duchu to lose heart

- jest mi raźniej na duchu my spirits have risen

- jest im ciężko na duchu they are in low spirits, their spirits have sunk

- duch współpracy/wspólnoty team/community spirit

- mieć w sobie ducha przekory to be a contradictory soul

- okazywać ducha walki/współzawodnictwa to show a fighting/competitive spirit

- robić coś w duchu optymizmu/pokory/przebaczenia to do sth in a spirit of optimism/humility/forgiveness

- w duchu społecznym/patriotycznym in a public-spirited/patriotic way

- człowiek wielkiego/małego ducha a faint-hearted/courageous person a. individual

- okazać hart ducha to show spirit

- złamać czyjegoś ducha to break sb’s spirit

- tracić ducha to lose spirit a. heart

- upadać na duchu to become dispirited

- nabrać ducha to recover one’s courage

- duch liberalizmu/chrześcijański liberal/Christian spirit

- duch czasu the spirit of the times a. age

- iść z duchem czasu to move with the times

- w duchu lat 60. in the spirit of the 1960s

- przestrzegać ducha prawa/umowy to be in the spirit of the law/agreement

- złamano ducha ustawy the law has been broken in spirit

- przekład nie oddaje ducha oryginału the translation is not true to the original a. is not in the spirit of the original

- □ Duch Święty Relig. the Holy Spirit a. Ghost

■ co duch a. duchem przest. instanter przest.; with all speed

- wszelki duch (Pana Boga chwali) as I live and breathe!

- ani żywego ducha not a soul

- nowy duch wstąpił w a. ożywił kogoś sb has taken heart

* * *

spirit; ( zjawa) nom pl; -y ghost

* * *

1. (= wnętrze człowieka) spirit, soul, mind; okazać hart ducha demonstrate l. display l. show fortitude; spokój ducha ease l. peace of mind; w skrytości ducha secretly, deep inside one's mind l. heart; w duchu inwardly; w głębi ducha secretly, inwardly; jesteś jeszcze młody duchem you're still young at heart, your mind is still young; teraz mi raźniej na duchu I am cheered l. heartened now; przebywać gdzieś (daleko) duchem be absent-minded, be engrossed in one's thoughts, seem to be far away.

2. fil., rel. soul, spirit, ghost; zły duch (= diabeł) devil, Satan; (= osoba) jinx, evil spirit l. genius; dobry duch good spirit; duchy opiekuńcze attendant spirits; oddać Bogu ducha give up the ghost; Bogu ducha winien as innocent as a (new-born) babe; wszelki duch Pana Boga chwali! God! You scared the living daylights out of me!; (God) bless my soul!; where the devil did you come from?!; nie było tam żywego ducha there wasn't a (living) soul there; wyzionąć ducha give up the ghost; upaść bez ducha fall lifeless, drop breathless; ledwie się duch w nim kołacze he is on his last legs; Duch Święty rel. the Holy Spirit l. Ghost.

3. (= zjawa) ghost, spirit; wywoływać duchy conjure (up) spirits, evoke spirits; zniknąć jak duch disappear like a ghost.

4. (= usposobienie) spirit; człowiek wielkiego ducha big-hearted person; niespokojny duch restless spirit; buntowniczy duch rebellious spirit.

5. (= nastrój) spirit, atmosphere, climate; spotkanie odbyło się w duchu pojednania meeting was held in a spirit l. an atmosphere of reconciliation; duch czasów spirit of the times; iść z duchem czasu keep up with the times; duch narodowy national spirit.

6. (= zapał) spirit; brak wam ducha! you're lacking spirit!; dodać komuś ducha walki hearten sb, get up sb's courage; podnieść kogoś na duchu cheer sb up, raise l. lift sb's spirits; nabrać ducha muster courage, be heartened; odebrać komuś ducha break sb's spirit, take the heart out of sb; nowy duch wstąpił we mnie I recovered my courage, I recovered my will to act; nie traćcie ducha don't lose heart; upadać na duchu lose heart.

- dobrze utrzymany ogród a well-kept garden

- dobrze/lepiej płatna praca a well-/better-paid job

- dobrze wychowane dziecko a well-behaved child

- dobrze mi radzisz that’s good a. sound advice

- dobrze postąpiłeś a. zrobiłeś you did the right thing

- chciał dobrze, ale nie wyszło he meant well, but it didn’t work out

- lepiej być nie może/mogło things a. it couldn’t be/couldn’t have been better

- nie lepiej byłoby poczekać trochę (z tym)? wouldn’t it be better to wait a bit (with that)?

- w nowej szkole szło mu całkiem dobrze he was doing quite well in the new school

- dobrze ci w zielonym/tej sukience you look good in green/that dress

- lepiej/najlepiej jej w niebieskim blue suits her better/best

- dobrze wygląda w tym garniturze he looks good in that suit

- równie a. zupełnie dobrze mógłby studiować w Paryżu he could just as well study in Paris

- dobrze jest mieć inne rozwiązanie w zapasie it’s good a. advisable to have a back-up solution

- jeśli dobrze pójdzie if all a. everything goes well

- dobrze mówię?pot. am I right?

- mieć dobrze w głowie to have one’s head screwed on the right way

- nie mieć dobrze w głowie to be not right in the head pot.

- najlepiej będzie, jeśli… it’ll be best if…

- zrobił to najlepiej jak potrafił he did it as well as a. as best he could

- dobrze skrojony garnitur a well-tailored a. well-cut suit

- dobrze się uczyć to be a good student, to do well at school

- dobrze się znać na czymś to know quite a bit a. (quite) a lot about sth

- dobrze mu wygarnęłapot. she gave him a good bawling-out a. rollicking GB

- wszystko wie/wiedział lepiej he always knows/knew better

- mówiła po niemiecku lepiej niż ja a. ode mnie she spoke German better than me

- dobrze się znamy we know each other well

- on dobrze wie, co mu grozi he’s well aware of a. knows very well what could happen to him

- dobrze wiesz, o co mi chodzi! you know very well what I mean!

- trzeba by dobrze się zastanowić we/you need to think about it (very) carefully

- przeszedł ciężką operację, ale już jest z nim dobrze he underwent a serious operation, but he’s recovered now a. he’s doing well now

- urlop dobrze ci zrobi it’ll do you good to have a holiday

- poranna gimnastyka dobrze mi robi morning exercise a. a morning workout does me (a power a. world of) good

- dobrze mi tutaj, nigdzie nie idę I’m fine right here, I’m not going anywhere

- z nikim mi nie było tak dobrze, jak z tobą nobody ever made me feel as good as you did

- tobie to dobrze, nie musisz chodzić do pracy you’re lucky, you don’t have to go to work

- gdzie ci będzie lepiej niż tu? where would you be better off than here?

- dobrze usposobiony człowiek a good-natured a. an amenable person

- dobrze komuś życzyć to wish sb well

- wszyscy wypowiadali się o nim bardzo dobrze everyone spoke very well of him

- dobrze jest mieć sąsiadów it’s good to have neighbours

- byłoby dobrze, gdyby zechciał się pan nią zająć it would be good if you could take care of her

- on się żeni – to dobrze he’s getting married – good for him a. that’s good

- uda im się wygrać, to dobrze, nie uda się, to drugie dobrze if they win, all well and good, and if they don’t, then it doesn’t matter a. then too bad

- to nie jest dobrze widziane it isn’t done, it’s frowned upon

- nie będzie dobrze widziane, jak przyjdziesz bez uprzedzenia it won’t go down (too) well if you turn up without warning

- przychodzenie bez uprzedzenia nie jest dobrze widziane it isn’t the done thing a. it’s frowned upon to turn up without warning

- bawełnę dobrze się prasuje cotton irons well a. is easy to iron

- tę książkę dobrze się czyta this book is a good read, the book reads well

- jest dobrze po pierwszej/po północy it’s well past one/after midnight

- wstać dobrze przed świtem to get up well before sunrise a. dawn

- dobrze się naszukaliśmy tego domu we spent hours trying to find the right house

- no, dobrze, zgadzam się well, all right, I agree

- niech mi pan nie przerywa, dobrze? don’t interrupt me, okay?

- jak tylko będę wiedział, zadzwonię, dobrze? I’ll call as soon as I find out, okay?

- no dobrze, to nie pójdziemy okay, so we won’t go

- no dobrze, (ale) nie musisz tak krzyczeć okay, you don’t have to shout like that

- dobrze, dobrze! all right, all right!; okay, okay! pot.

- dobrze, dobrze, już idę! okay, okay a. all right, all right, I’m going!/I’m coming

- „ile razy mam ci mówić?” – „dobrze, dobrze!” ‘how many times do I have to tell you?’ – ‘okay, okay!’

- dobrze, dobrze, zobaczymy, jak ty sobie poradzisziron. yeah, yeah, we’ll just (wait and) see how (well) you do pot., iron.

- „jak się nazywa stolica Urugwaju?” – „Montevideo” – „dobrze!” ‘what’s the capital of Uruguay?’ – ‘Montevideo’ – ‘right! a. good!’

- dobrze, oby tak dalej well done, keep it up

- no dobrze, ale pani tak mówi, bo nie chce być szczera all right a. okay, but, you’re saying that because you don’t want to be honest

- dobrze, dobrze, pożartowaliśmy, a teraz do rzeczy all right a. okay, we’ve had our joke a. a laugh, let’s get down to business

- dobrze już, nie płacz there, there a. there, now, don’t cry

- lepiej już wychodź, bo się spóźnisz you’d better go, or you’ll be late

- lepiej się zastanów you’d better think about it

- powiedzieli mu, żeby się lepiej przyznał they told him he’d better own up a. confess

- dziesięć lat albo i lepiej a. jak nie lepiej ten years or even more

■ dobrze zbudowany well-built

- być dobrze z kimś pot. to be on good terms with sb

- być z kimś (jak) najlepiej to be the best of friends a. on the best of terms with sb

- być z kimś nie najlepiej to not be on very good terms with sb

- wyjść na czymś dobrze/lepiej/najlepiej pot. to come off well/better/best out of sth

- mieć się dobrze (być bogatym) to be well-off; (być zdrowym) to be a. feel well

- mieć dobrze w głowie a. czubie to be well away a. far gone pot.

- robić komuś dobrze euf. to make sb feel good euf.

- jest z nią dobrze she’s fine

- już jest z nią lepiej she’s feeling better now

- było z nią nie najlepiej she wasn’t feeling too good

- zrobiło mu się lepiej pot. he felt better

- dobrze ci/mu/jej tak pot. it serves you/him/her right

- nie ma tak dobrze pot. it doesn’t work like that a. that way, it’s not as simple a. easy as that

- lepiej nie mówić pot. it doesn’t bear talking about

- lepiej późno niż wcale a. nigdy przysł. better late than never przysł.

* * *

comp; lepiej; adv

* * *

all right!, fine!, OK!

lepiej

1. (= prawidłowo, dokładnie, pozytywnie, umiejętnie, ładnie, zdrowo, życzliwie) well; dobrze ci tak mówić that's easy for you to say; dobrze coś sprzedać sell sth at a profit; dobrze komuś z oczu patrzy sb looks honest, sb looks like a good l. an honest person; dobrze komuś życzyć wish sb well; dobrze mu/ci tak! (it) serves him/you right!; dobrze odżywiony t. euf. well-fed; dobrze płatny well-paid; dobrze poinformowany well-informed; dobrze się bawić have fun, have a good time; dobrze się na czymś znać know sth well, know sth inside out, be knowledgeable about sth; dobrze się uczyć be a good student; dobrze ubrany well-dressed; dobrze wychowany well-mannered, well-behaved, well-brought-up; dobrze wyglądać look good; dobrze znany well-known; dobrze, że... it's a good thing (that)..., fortunately,...; coś komuś dobrze robi sth does sb good; jak l. jeśli wszystko dobrze pójdzie if all l. everything goes well; komuś dobrze poszło (w czymś) sb did well (at l. in sth); komuś się dobrze powodzi sb is well off, sb is doing well; komuś w czymś dobrze ( w stroju) sth suits sb (well), sth looks good on sb; ktoś ma się dobrze sb is (doing) well; wszystko dobre co się dobrze kończy all's well that ends well; znać się dobrze know each other well.

2. (= znacznie) well; dobrze po północy well after midnight; dobrze ponad normę well above normal.

- znak zapytania a question mark

- znak Czerwonego Krzyża the sign of the Red Cross

- znak dodawania/odejmowania Mat. a plus/minus sign

- znak mniejszości Mat. a smaller-than sign

- znak większości Mat. a greater-than sign

- robić coś na dany znak to do sth on a given signal

- wyciągnął rękę na znak zgody he held out his hand in token of agreement

- zwiesił głowę na znak skruchy he hung his head in a gesture of repentance

- „przekażcie sobie znak pokoju” Relig. ‘give each other the sign of peace’

- □ znak chromatyczny Muz. chromatic symbol

- znak diakrytyczny Jęz. diacritic

- znak drogowy Aut. traffic sign, road sign

- znak drukarski Druk. character

- znak fabryczny a. firmowy a. ochronny Handl., Przem. trademark

- znak interpunkcyjny a. przestankowy Jęz. punctuation mark

- znak jakości Handl. quality mark

- znak krzyża Relig. the sign of the cross

- znak wodny watermark

- znaki szczególne książk. distinguishing marks

■ znak czasu a. czasów a sign of the times

- spod znaku postmodernizmu under the banner of postmodernism

- być a. stać pod znakiem zapytania to be doubtful a. in doubt, to hang in the balance

- stawiać a. postawić coś pod znakiem zapytania to call sth into question, to question sth

- dać się a. dawać się we znaki [osoba, sytuacja] to make life a misery; [trudy, wysiłek] to make oneself felt

- dawać znaki życia to show signs of life

- nie dawać znaku życia (nie wykazywać objawów życia) to show no sign(s) of life; (nie odzywać się) to not be in touch

- od wybuchu wojny nie dawał znaku życia we haven’t heard from him since the outbreak of war

- (wszystkie) znaki na niebie i ziemi wskazują na to, że wyjazd dojdzie do skutku all the signs are that the trip will in fact take place

* * *

* * *

1. (= symbol informujący) sign; znak diakrytyczny diacritic; znak dodawania/odejmowania/mnożenia/dzielenia plus/minus/multipli-cation/division sign; znak drogowy road sign, traffic sign; znak fabryczny l. towarowy trademark; znak interpunkcyjny punctuation mark; znak jakości quality symbol, mark of quality; znak korektorski proof-readers' mark; znak krzyża sign of the cross; znak wodny watermark; znak zapytania question mark; znak zodiaku sign of the zodiac; znaki szczególne distinguishing marks; pod znakiem czegoś under the banner of sth; dać znak signal; dać komuś znak ręką gesture for sb; dawać znaki życia show signs of life; dawać się komuś we znaki ( o osobie) give sb a hard time; ( o sytuacji) get on top of sb; (o pracy, trudach) take its toll on sb; być pod znakiem zapytania be open to doubt; stawiać coś pod znakiem zapytania call sth into question; jego przyszłość stoi pod znakiem zapytania there is a question mark over his future; stawiać między czymś a czymś znak równości equate sth and sth, make the equation between sth and sth.

2. (= dowód) sign, token; znak przyjaźni/miłości sign of friendship/love; na znak wdzięczności as a token of gratitude.

3. (= omen) sign, omen; to dobry/zły znak this is a good/bad sign, this is a good/bad omen; wszystkie znaki na niebie i na ziemi wskazują, że... all the signs are that...

4. ( ślad) trace; ani znaku życia no trace of life.

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

* * *

1. ( stan organizmu) life; życie zwierząt/roślin/człowieka animal/plant/human life; życie płodowe fetal life; budzić się do życia (np. o roślinach, opowiadaniu) come to life; życie ledwie się w nim kołacze l. nie pozostało mu wiele życia he is not long for this world.

2. (= istnienie, egzystencja) life; ciężkie/łatwe l. lekkie życie hard/easy life; warunki życia living conditions; dawać komuś miesiąc życia (= rokować) give sb a month to live; narażać życie risk one's life; z narażeniem życia at the risk of one's life; uratować komuś życie save sb's life; pierwszy raz w życiu for the first time in one's life; życie intymne love life; życie osobiste l. prywatne private life; życie naukowe scientific life; życie kulturalne cultural life; życie seksualne sexual life; jedwabne życie charmed life l. existence, the good life; kawał życia plenty of time ( of one's life); wstępować na nową drogę życia embark on a new career; jesień życia the autumn of one's life; wiosna życia the spring of one's life; ubezpieczenie na życie life insurance; życie wieczne rel. eternal life; życie pozagrobowe rel. afterlife; życie po śmierci life after death; życie na pełnych obrotach life in the fast lane; życie nocne nightlife; życie to nie bajka life is not a bed of roses; sprawa życia i śmierci a matter of life and death; pan życia i śmierci master of life and death; szkoła życia school of life; walka na śmierć i życie life-and-death struggle, mortal combat; historia wzięta z życia true-life story; do końca życia as long as I live; póki życia as long as life endures; zbliżać się do kresu życia be nearing one's end; za życia in l. during one's lifetime; patrzeć serio na życie treat one's life seriously; być nie do życia be lifeless, be dog-tired; dać znak życia give signs of life; nie dawać znaku życia give no signs of life; darować komuś życie spare sb l. sb's life; kochać kogoś/coś nad życie love sb/sth more than life itself; odebrać komuś życie take sb's life; targnąć się na swoje życie l. odebrać sobie życie take one's life; powołać do życia call into existence; pozostać przy życiu remain alive; pożegnać się z życiem meet one's death l. end; mieć własne życie have a life of one's own; ujść z życiem escape with one's life; utrzymać przy życiu keep alive; usunąć się z czyjegoś życia withdraw from sb's life; używać życia live it up; wchodzić w życie come into force l. effect; wcielać coś w życie put sth into effect; rozpoczynać nowe życie start l. get a new life; turn over a new leaf; get a new lease of life; zakończyć życie end one's life; zatruwać komuś życie be the bane of sb's life; zrobić komuś z życia piekło make sb's life hell; złamać komuś życie ruin sb's life; czyjeś życie wisi na włosku sb's life is hanging by a hair's breadth; dać komuś życie give birth to sb; towarzysz/-ka życia life's companion; składać życie w ofierze sacrifice one's life; poświęcić l. oddać za kogoś/coś życie lay down l. give one's life for sb/sth; poświęcić (swoje) życie komuś/czemuś dedicate one's life to sb/sth; cudem ujść z życiem have a close shave; prowadzić podwójne/cnotliwe/normalne życie live a double/virtuous/normal life; pieskie życie dog's life; rajskie życie the life of Riley; samo życie! that's life!; uciekaj, jeśli ci życie miłe! run for your life!; run for dear life!; życie jak w Madrycie żart. the life of Riley; drogo sprzedać życie sell one's life dearly; miłość czyjegoś życia (= ukochana osoba; t. przen. = pasja) the love of sb's life l. of a lifetime; o mało (co) nie stracić życia come near losing one's life; przez resztę życia for the rest of one's life; człowiek uczy się przez całe życie you l. we live and learn; ustawić kogoś na całe życie set sb up for life; i to ma być życie! przen. what a life!; życie ci ucieka life is passing you by; życie musi toczyć się dalej the show must go on.

3. (= energia życiowa, temperament) life, vigor; Br. vigour; on jest bez życia he's lifeless; z życiem with vigour; nabierać życia (o opowieści, filmie) come to life; tchnąć w coś nowe życie breathe new life into sth; żyć pełnią życia live one's life to the full; nigdy w życiu! not on my l. your life!; wystraszyłem się jak nigdy w życiu I was scared half to death.

4. (= ruch) activity; tętnić życiem teem with activity.

5. pot. (= utrzymanie, wyżywienie) living; środki do życia means of subsistence; brak środków do życia destitution; być bez środków do życia be down at heel; życie ponad stan life beyond one's means; zarabiać na życie earn one's living l. keep; jak on zarabia na życie? what does he do for a living?

* * *

dadzą

1. (= przekazać) give; dać coś komuś give sth to sb, give sb sth; dać coś pod zastaw pawn sth; dać coś lekką ręką give sth away freely; dać coś na procent ( pieniądze) put sth in a savings account; dać coś komuś na słowo let sb have sth on trust, give sb sth on trust; dać coś komuś na kredyt handl. sell sb sth on credit; kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera give a thing, and take a thing, to wear the devil's gold ring; kto szybko daje, ten dwa razy daje he gives twice who gives quickly; (there's) no rush to pay; dużo bym dał za to I'd give a lot/anything/the world/my right arm for that; dałbym nie wiem co I'd give anything.

2. (= umożliwić) dać zgodę na coś agree to sth, give consent to sth; dać komuś ślub (o księdzu, urzędniku) marry sb; dać komuś rozwód (o urzędniku, sądzie) grant a divorce to sb; ( o małżonku) agree to divorce sb; dać do wyboru offer a choice; dać okazję do czegoś create an opportunity for sth; dać komuś wolną rękę (w czymś) give sb a free hand/blank check (to do sth).

3. (= przynosić) dać dochód bring profit; dać komuś życie bring sb to life.

4. (= zapewnić) dać komuś wykształcenie/utrzymanie educate/feed sb; dać komuś pracę employ sb.

5. (= pozwolić) let; dam sobie rękę uciąć przen. I'll bet you anything; daj, ja to zrobię let me do it; nie daj mu odejść/uciec don't let him go/get away; nie daj się prosić don't make me/us etc. get down on my/our etc. knees; nie dać innym dojść do głosu hold the stage; nie dał mi dojść do głosu I couldn't get a word in edgeways.

6. (= zlecić) dać komputer do naprawy get one's computer fixed/serviced; dać ogłoszenie place an ad.

7. przest. l. dial. (= położyć) put; daj to na półkę put it on the shelf.

8. przest. l. dial. (= nastawić) turn (over), switch; daj telewizor na jedynkę turn l. switch the TV to (channel) one; daj to głośno play it loud; daj trochę głośniej/ciszej turn l. crank it up/down a bit.

9. ( w zwrotach) dać komuś błogosławieństwo zwł. kośc. give sb a blessing, bless sb; daj Boże let's hope (to God), would to God; nie daj Boże/Bóg! God forbid!; dać komuś cynk pot. tip sb off, tip sb the wink; dać czadu pot. (= szybko jechać) floor it, step on it, put the pedal to the metal; (= głośno odtwarzać) pump up the volume, play l. hit it up; (o zespole = głośno grać) kick out the jams, cook; dać komuś do myślenia make sb (stop and) think; dać coś komuś do zrozumienia make sth clear to sb; dać komuś do zrozumienia, że... make it clear to sb (that)..., give sb to understand (that)...; dać komuś dowód miłości prove one's love to sb; dać drapaka/chodu pot. cut and run, take to one's heels; dać dupy wulg. obelż. pot. (= uprawiać seks) put out ( komuś for sb); wulg. pot. uj. (= spartaczyć robotę) screw (the job) up; daj głos! ( do psa) speak!; nie dam za to głowy I wouldn't swear to that; dać gwarancję guarantee, give/offer a guarantee; dać komuś kosza przest. pot. turn sb down, spurn sb, give sb the bounce; dać komuś krzyżyk na drogę bid sb good riddance; dajmy na to, że... pot. let's say that...; dać na tacę kośc. put (some) money on the (collection) plate; dać sobie na wstrzymanie pot. let it go; dać na zapowiedzi kośc. have one's/the banns published, publish the banns; dać komuś coś odczuć make sb feel sth; dać ognia fire; dać komuś po buzi/w twarz slap sb's face, slap sb across the face; dać komuś po nosie rap sb over the knuckles; ktoś nie dał po sobie poznać czegoś (uczuć, strachu) sb did not let sth show; dać komuś popalić/wycisk/do wiwatu pot. kick/whip sb's butt/ass, give sb a rough ride; dać słowo give one's word, make a promise; dać słowo honoru promise solemnly; dać komuś święty spokój leave sb alone; coś komuś nie daje spokoju sth gnaws/is gnawing at sb, sth eats away/is eating away at sb, sth haunts sb; dać czemuś radę manage sth; dać komuś radę take sb on; dać rozkaz give an order l. a command; dać komuś w kość pot. poop/wear sb out; dać komuś w czapę (= zabić) sl. waste sb; dać wiarę (czemuś) believe (sth); dać wyraz czemuś give expression to sth; dać z siebie wszystko do/give one's best; dać za wygraną give up; dać komuś znać let sb know; dam ci znać I'll let you know; to nic nie da that's no good.

1. tylko 3 os. sing. l. nieos. (= być realnym) tego nie da się zrobić it can't be done; ile się da as much as possible; na/o ile się da as far as possible; jak l. czym się da by any means possible/whatsoever.

2. dać się poznać jako ktoś prove o.s. to be sb; dać się ponieść (emocjom/nerwom) get carried away; dać się nabrać be taken in; dać się nabrać na coś fall for sth; dawać się komuś we znaki give sb a hard time.

- liczyć na kalkulatorze to add up with a. on a calculator

- liczyła przychody na kalkulatorze she added up the takings on a calculator

- liczyć (coś) na palcach to count (sth) on one’s fingers

- liczyć w pamięci to count in one’s head, to do mental arithmetic ⇒ policzyć

- liczyć obecnych to count the people a. those present, to do a headcount

- liczyć głosy/wpływy to count (up) the votes/the takings ⇒ policzyć

- zużycie benzyny liczone w milach z galona/litrach na 100 km petrol consumption computed in miles per gallon/litres per 100 kilometres

- już liczę godziny do jego przyjścia I’m already counting the hours until he comes, I’m already counting the hours till his arrival

- liczył czas, jaki pozostał do wyborów he was counting down to the elections ⇒ obliczyć

- licząc od jutra counting from tomorrow

- nie licząc not counting, not including

- było nas dwadzieścia osób, nie licząc dzieci there were twenty of us, not counting the children

- liczyć od tyłu to count backwards, to count down in reverse order

- liczyć od 1 do 10 to count from 1 to 10

- mój syn umie liczyć do stu my son can count (up) to a hundred

- on nie umie jeszcze liczyć he can’t a. hasn’t learnt to count yet

- liczyć na głos to count out loud ⇒ policzyć

- dom liczy sześć pięter the house has six storeys a. is six storeys high

- miasto liczy sześć tysięcy mieszkańców the city has six thousand inhabitants

- budynek liczy sobie ponad sto lat the building is over a hundred years old

- grupa liczyła 20 osób there were twenty people in the group

- akta sprawy liczyły 240 tomów the case documentation amounted to 240 volumes

- liczył 30 złotych za godzinę/za kilogram he charged 30 zlotys an hour/for a a. per kilogram

- liczą sobie dużo za usługi they charge high prices a. a lot for their services ⇒ policzyć

- liczyć na kogoś/na coś to count a. rely a. depend on sb/sth

- liczyć na szczęście to count on one’s luck

- liczył, że wkrótce wróci do zdrowia he was hoping to get well soon

- liczę, że nie będzie padać I’m counting on it not raining

- nie liczyłem, że przyjdzie I wasn’t counting on him coming, I didn’t reckon he would come

- liczyć na czyjeś wsparcie to count on sb’s support

- czy mogę liczyć na twoją pomoc/dyskrecję? can I count on your help/discretion?, can I count on you to help me/to be discreet?

- możesz liczyć na serdeczne przyjęcie you can be sure of a warm welcome

- możesz na mnie liczyć you can rely a. count on me

- nie można na niego liczyć he can’t be relied on, you can’t count on him

- nie liczyłbym na to I wouldn’t count a. bank on it

- mogę liczyć tylko na siebie I can only rely on myself

- liczyć się podwójnie to count double

- urlop liczy mi się od środy my leave runs from Wednesday

- okres bez pracy nie liczy ci się do emerytury periods of unemployment won’t count towards your pension

- liczące się firmy major companies

- nasza drużyna liczyła się na mistrzostwach świata our team was a force to be reckoned with in the world championships

- ten błąd się nie liczy this mistake doesn’t count a. matter

- liczy się jakość quality is what counts

- liczy się każda minuta every minute counts

- liczy się to, że pamiętałeś o moich urodzinach what matters a. counts is that you’ve remembered my birthday

- liczą się czyny, nie słowa it’s not words but deeds that count

- musisz liczyć się z tym, że będzie padać you have to take into account that it may rain

- nie liczyć się z czyimś zdaniem to ignore sb’s opinion

- nie liczyć się z innymi to show no consideration for others, to be inconsiderate towards others

■ lekko licząc at a conservative estimate

- z grubsza licząc at a rough estimate, roughly speaking

- liczyć (się) na setki, miliony to run into hundreds, millions

- ofiary można liczyć na tysiące the casualties run into thousands

- liczba palących w tym kraju liczy się już na miliony the number of smokers in this country already runs into millions

- liczyć się z (każdym) groszem a. z pieniędzmi to count a. watch every penny

- nigdy nie liczył się z pieniędzmi he’s never been one to worry about money, he’s always been careless with money

- liczyć się z czasem to make every second count

- liczyć się ze słowami to keep a civil tongue

- licz się ze słowami! watch your tongue!, mind what you’re saying!

- liczyć sobie dziesięć lat to be ten years of age a. old

- liczyła sobie nie więcej niż dwadzieścia lat she was no more than twenty (years old)

- liczyć sobie pół metra (wysokości/wzrostu/długości) to be half a metre high/tall/long

- ryba liczyła sobie ze 20 centymetrów the fish was about 20 cm long a. in length

- liczyć sobie 10 kg to weigh 10 kilograms

- przeładowany program wycieczki an overloaded programme for an excursion

- prace przebiegają zgodnie z programem the work has progressed as scheduled

- w programie dnia było zwiedzanie muzeum the programme for the day included a visit to the museum

- co mamy dzisiaj w programie? what’s on the programme for today?

- program partii a party’s programme; (dokument) a party’s manifesto a. policy statement

- program wyborczy an electoral programme

- program poetycki a poetic programme

- długoterminowy program zalesiania a long-term programme for reforestation

- wprowadzać program reform to introduce a. launch a programme of reforms

- teatr ma w programie Hamleta the theatre has Hamlet in its programme

- ulotka z programem festiwalu a leaflet with the festival programme

- gazeta z programem (telewizyjnym) a newspaper with a TV guide

- program telewizyjny zszedł na psy pot. the TV programme has gone down the tubes pot.

- orkiestra wystąpiła z nowym programem the orchestra presented a new programme

- kolejny punkt programu a further item of a programme

- program informacyjny/sportowy a news/sports programme

- program o nowych trendach w modzie a programme on a. about the latest trends in fashion

- nadać program to broadcast a programme

- wystąpić w programie to appear in/on a programme

- zrobić program o czymś to do a programme on sth

- program III Polskiego Radia Channel 3 of the Polish Radio

- program lokalny a local channel

- mecz jest na drugim programie the game is on channel 2

- ile programów odbiera twój telewizor? how many channels does your TV set receive?

- program nauczania w szkole podstawowej the primary school curriculum

- zrealizować program to cover a syllabus

- trzymać się programu to stick to a syllabus

- tego nie ma w programie it’s not on the syllabus

- program prania/płukania a wash/rinse programme

- wybrać/zmienić program to select/change a programme

- program komputerowy a computer program

- program użytkowy an application

- program do nauki angielskiego a computer program for learning English

- napisać program to write a program

- uruchomić program to run a program

- program zawiesił się the program hanged

- □ program dowolny Sport free skating

- program obowiązkowy Sport compulsory dance

* * *

* * *

1. (= założenia i wytyczne) program; Br. programme; plan, schedule, scheme; program wyborczy polit. platform, manifesto; program ubezpieczeń społecznych social security scheme; kompleksowy program comprehensive program; program rozwoju development program; program inwestycyjny investment program; program długoterminowy long-term program.

2. (= plan zamierzonych czynności) agenda, schedule, plan; program działania action plan; program spotkania agenda; mieć coś w programie have sth on the agenda.

3. (= zestawienie informacji o przedstawieniu, koncercie, pokazie itp.) program, bill of fare; Br. programme; program teatralny playbill; gwóźdź programu highlight, main feature.

4. radio, telew. (= jedna audycja) program; Br. programme, broadcast, show; (= zestaw audycji) (program) schedule; (= kanał telewizyjny) channel, station; na pierwszym programie on channel one; program telewizyjny (= audycja telewizyjna) TV program l. broadcast l. show; (= opis, zestawienie audycji) TV l. channel guide; program dokumentalny documentary.

5. szkoln., uniw. curriculum, syllabus, program; Br. programme; przewidziany programem curricular.

6. komp. program; program antywirusowy antivirus program, vaccine; pakiet programów software package, suite of programs.

- zaczął chodzić, gdy miał rok he started walking when he was a year old

- pacjent zaczyna już chodzić the patient’s beginning to walk

- chodzić pieszo a. piechotą a. na piechotę to go on foot

- chodzić po lesie/górach to walk in the forest/mountains

- chodzić po pokoju/po mieszkaniu to walk around the room/flat

- chodzić po drzewach to climb trees

- chodzić po zakupy to go shopping

- chodzić na czworakach to crawl on all fours

- chodzić na palcach/na rękach to walk on tiptoe/on one’s hands

- chodzić o lasce to use a walking stick

- chodzić o kulach to walk on a. go about on crutches

- chodzić z kimś to go out with sb

- ta piosenka chodzi za mną cały dzień that song’s been going around in my head all day

- od rana chodzi za mną coś słodkiego I’ve been longing for something sweet to eat since this morning

- chodzić za czymś pot. to be looking for sth

- chodziłem za jakimś ładnym drobiazgiem dla mamy I’ve been looking for something nice for Mum

- chodzić do pracy/szkoły/biura to go to work/school/the office

- chodzić do kościoła to go to church

- chodzić do podstawówki/gimnazjum/liceum to go to primary school/middle school/upper school

- chodzić do kina/teatru to go to the cinema/theatre

- chodzić na uniwersytet to go to university

- chodzić na wykłady/zajęcia to attend a. go to lectures/classes

- raz w tygodniu chodzę na angielski I have a. I go to English lessons once a week

- chodzić na zebrania/na koncerty to go to meetings/concerts

- chodzić na basen to go swimming

- chodzić na masaże to go to massage sessions

- chodzić na wagary to play truant

- chodzić na wycieczki to go on walks/walking tours

- chodzić po kawiarniach/dyskotekach to go round coffee bars/discos

- chodzić po znajomych to go round visiting friends

- chodzić na grzyby to go mushroom picking

- chodzić na jagody to go berrying, to pick blueberries

- chodzić na ryby/polowanie to go fishing/hunting

- chodzić na zwiad to go on reconnaissance trips a. missions

- w niedziele chodzimy z wizytą do teściów on Sundays we visit my in-laws

- on często do nich chodzi he often visits them

- chodzić dokądś to go somewhere

- dokąd chodzi ten tramwaj? where does this tram go to?

- w dni świąteczne autobusy chodzą rzadziej the buses don’t run so often on holidays

- metro chodzi do północy the metro runs until midnight

- klucz w zamku lekko chodzi the key turns easily in the lock

- zegar dobrze/źle chodzi the clock keeps/doesn’t keep good time